زمان تقریبی مطالعه: 24 دقیقه
 

خاندان بریدی




بریدی، خاندان، خاندان ایرانیِ ضمان‌دار اهواز (خوزستان) در قرن چهارم است.


۱ - وجه تسمیه بریدی


نام این خاندان برگرفته از شغل پدر آنان، ابوعبدالله حسن بن عبدالله بریدی، است که صاحب برید بصره بوده است.
[۱] عبدالکریم بن محمد سمعانی، الانساب، ج۲، ص۱۹۱، چاپ عبدالله عمر بارودی، بیروت ۱۴۰۸/۱۹۸۸.    
[۲] د.اسلام، چاپ دوم، ذیل ماده.
برخی این خاندان را یزیدی
[۳] عبدالرحمان بن ابی بکر سیوطی، تاریخ الخلفاء، ج۱، ص۳۹۴، چاپ محمد محیی‌الدین عبدالحمید، مصر ۱۳۷۸/۱۹۵۹.
می‌دانند، اما ابن اثیر،
[۴] ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۱۸۶، بیروت ۱۳۸۵۱۳۸۶/۱۹۶۵۱۹۶۶.    
به پیروی از ابن ماکولا،
[۵] ابن ماکولا، الاکمال، ج۱، ص۵۴۸، چاپ عبدالرحمن بن یحیی معلمی یمانی، حیدرآباد دکن ۱۳۸۱۱۳۸۶.    
بریدی را درست‌تر دانسته است.

۲ - ضمان‌داری اهواز


بریدی‌ها از روستایی نزدیک هرمزان بودند.
[۶] ولید بن عبید بحتری، دیوان البُحْتری، ج۱، ص۲۱۷، بیروت ۱۹۱۱.
آنان ضمان‌داری اهواز (خوزستان) را بر عهده داشتند.
[۷] احمد بن محمد مسکویه، کتاب تجارب الامم، ج۵، ص۳۸۵، چاپ آمدروز، مصر ۱۳۳۲۱۳۳۳/۱۹۱۴۱۹۱۵، چاپ افست بغداد (بی تا).    
[۸] ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۲۱۹، بیروت ۱۳۸۵۱۳۸۶/۱۹۶۵۱۹۶۶.    
[۹] حسن بن محمد قمی، کتاب تاریخ قم، ج۱، ص۱۵۱، ترجمه حسن بن علی قمی، چاپ جلال الدین طهرانی، تهران ۱۳۶۱ش.

هنگام وزارت علی بن عیسی، وزیر خلیفه مقتدر (۲۹۵ـ۳۲۰) مسئولیت بریدی‌ها ناچیز بود.
در ۳۱۵، ابوعبدالله، رئیس این خاندان، عهده‌دار املاک خاصه در اهواز و رامهرمز بود، و برادرش، ابویوسف، استیفای مالیات سُرَق (یکی از روستاهای اهواز) را برعهده داشت.
[۱۰] احمد بن محمد مسکویه، کتاب تجارب الامم، ج۱، ص۱۵۲ـ۱۵۳، چاپ آمدروز، مصر ۱۳۳۲ـ۱۳۳۳/۱۹۱۴ـ۱۹۱۵، چاپ افست بغداد (بی تا).
[۱۱] احمد بن محمد مسکویه، کتاب تجارب الامم، ج۱، ص۱۵۸، چاپ آمدروز، مصر ۱۳۳۲ـ۱۳۳۳/۱۹۱۴ـ۱۹۱۵، چاپ افست بغداد (بی تا).
[۱۲] ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۱۸۵، بیروت ۱۳۸۵۱۳۸۶/۱۹۶۵۱۹۶۶.    
چون ابن مُقلَه در ۳۱۶ به یاری دوست خود، ابوعبدالله بریدی، به وزارت رسید
[۱۳] احمد بن محمد مسکویه، کتاب تجارب الامم، ج۱، ص۱۸۵، چاپ آمدروز، مصر ۱۳۳۲ـ۱۳۳۳/۱۹۱۴ـ۱۹۱۵، چاپ افست بغداد (بی تا).
[۱۴] ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۱۸۴، بیروت ۱۳۸۵۱۳۸۶/۱۹۶۵۱۹۶۶.    
با دریافت بیست هزار دینار امور تمام اهواز، جز شوش و جندیشاپور، را برعهده ابوعبدالله بریدی، فراتیه را بر عهده ابوالحسین بریدی، و املاک خاصه را بر عهده ابویوسف بریدی نهاد.

۳ - زندانی شدن برادران بریدی


ابوعبدالله بریدی به دستور ابن مقله به شوشتر رفت تا ابن ابی سلاسل حاکم آن‌جا را دستگیر کند، او دستور را اجرا کرد، اما از فرستادن اموال ضبط شده آن منطقه، نزد ابن مقله خودداری نمود.
[۱۵] احمد بن محمد مسکویه، کتاب تجارب الامم، ج۱، ص۱۵۸ـ۱۵۹، چاپ آمدروز، مصر ۱۳۳۲ـ۱۳۳۳/۱۹۱۴ـ۱۹۱۵، چاپ افست بغداد (بی تا).
[۱۶] ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۱۸۵، بیروت ۱۳۸۵۱۳۸۶/۱۹۶۵۱۹۶۶.    
در ۳۱۸، با برکناری ابن مقله از وزارت، مقتدر در نامه‌ای به احمد بن نصر قَشوری، دستور داد که برادران بریدی را دستگیر کند، و آزادی آنان را مشروط به فرمان خود کرد.
پس از مدتی بریدی‌ها با جعل نامه‌ای به امضای وزیر، قصد رهایی داشتند، اما این کار مؤثر نیفتاد و بعدها به امر خلیفه، به بغداد فرستاده شدند.
در آغاز ۳۲۰، ابویوسف بریدی عهده‌دار بصره و توابع آن شد.
[۱۷] ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۲۳۸، بیروت ۱۳۸۵۱۳۸۶/۱۹۶۵۱۹۶۶.    
در همین سال، پس از آغاز خلافت قاهر (۳۲۰ـ۳۲۲) وزیر او، علی بن مقله، گماشتگان مقتدر را عزل کرد که در آن میان بریدی‌ها نیز عزل و زندانی شدند و اموال‌شان مصادره گردید.
[۱۸] ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۲۴۶، بیروت ۱۳۸۵۱۳۸۶/۱۹۶۵۱۹۶۶.    
چندی بعد، ابوعبدالله بریدی آزاد شد و سال بعد با پرداخت پنجاه هزار دینار، ایالت اهواز (خوزستان) را به دست آورد و برادرانش به مشاغل سابق خود بازگشتند.

۴ - افزایش قدرت بریدی‌ها


ابوعبدالله بریدی دست به ستم و غارت اموال تجار زد
[۱۹] ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۲۴۸۲۵۰، بیروت ۱۳۸۵۱۳۸۶/۱۹۶۵۱۹۶۶.    
و پس از آن قدرت بریدی‌ها افزایش یافت.
پس از حمله مرداویج، امیر زیاری به اهواز، ابوعبدالله بریدی نزد یاقوت، عامل پیشین فارس، به واسط رفت و دبیری او را به عهده گرفت و به کار نواحی دیگر اهواز پرداخت.
او در این هنگام (۳۲۴)، همچنین کاتب محمد بن یاقوت
[۲۰] محمد بن جریر طبری، تاریخ الطبری:تاریخ الامم والملوک، ج۱۱، تکمله همدانی، ص۳۰۱، چاپ محمدابوالفضل ابراهیم، بیروت (۱۳۸۲۱۳۸۷/ ۱۹۶۲۱۹۶۷).    
[۲۱] احمد بن محمد مسکویه، کتاب تجارب الامم، ج۱، ص۲۹۴، چاپ آمدروز، مصر ۱۳۳۲ـ۱۳۳۳/۱۹۱۴ـ۱۹۱۵، چاپ افست بغداد (بی تا).
حاجب خلیفه راضی بود.
[۲۲] ابن خلدون، تاریخ ابن خلدون المسمی ' کتاب العبر و دیوان المبتدا والخبر، ج۳، ص۴۸۶، بیروت ۱۴۱۳/۱۹۹۲.
پس از حمله عمادالدوله بویه به اهواز، محمد بن یاقوت همراه ابوعبدالله بریدی عازم مقابله با عمادالدوله شد.
یاقوت به سوی ارّجان رفت و ابوعبدالله در اهواز ماند تا باج و خراج را جمع کند.
[۲۳] محمد بن جریر طبری، تاریخ الطبری: تاریخ الامم والملوک، ج۱۱، تکمله همدانی، ص۳۰۱، چاپ محمدابوالفضل ابراهیم، بیروت (۱۳۸۲ـ۱۳۸۷/ ۱۹۶۲ـ۱۹۶۷).
[۲۴] ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۳۰۶۳۰۷، بیروت ۱۳۸۵۱۳۸۶/۱۹۶۵۱۹۶۶.    
یاقوت از عمادالدوله شکست خورد؛ بریدی نیز از حمایت مالی او دریغ کرد، به طوری که بخشی از سپاه از یاقوت جدا شدند و بخش دیگر بر او شوریدند.
[۲۵] ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۳۰۷، بیروت ۱۳۸۵۱۳۸۶/۱۹۶۵۱۹۶۶.    
ابوعبدالله بریدی، کاتب معتمد یاقوت، پس از مکاتبات و رفتارهای خیانت‌آمیز با یاقوت، به کمک دسته‌های سپاهیانی که پیشتر ابن مقله وزیر برای کاستن از مخارج دستگاه‌ خلافت، به اهواز روانه کرده بود، در ۳۲۴ با یاقوت مصاف داد، و یاقوت بعد از هزیمت، به دست جمعی از غلامان کشته شد.
ابوعبدالله اموال او را تصاحب کرد و سر به شورش برداشت.
[۲۶] احمد بن محمد مسکویه، کتاب تجارب الامم، ج۱، ص۳۳۹ـ ۳۴۸، چاپ آمدروز، مصر ۱۳۳۲ـ۱۳۳۳/۱۹۱۴ـ۱۹۱۵، چاپ افست بغداد (بی تا).
[۲۷] محمد بن جریر طبری، تاریخ الطبری: تاریخ الامم والملوک، ج۱۱، تکمله همدانی، ص۲۹۴، چاپ محمدابوالفضل ابراهیم، بیروت (۱۳۸۲ـ۱۳۸۷/ ۱۹۶۲ـ۱۹۶۷).
[۲۸] محمد بن جریر طبری، تاریخ الطبری: تاریخ الامم والملوک، ج۱۱، تکمله همدانی، ص۳۰۰ـ۳۰۳، چاپ محمدابوالفضل ابراهیم، بیروت (۱۳۸۲ـ۱۳۸۷/ ۱۹۶۲ـ۱۹۶۷).
[۲۹] ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۳۱۵۳۲۱، بیروت ۱۳۸۵۱۳۸۶/۱۹۶۵۱۹۶۶.    


۵ - تعهد بریدی به خلیفه


بریدی اموال یاقوت را تصاحب کرد و سر به طغیان برداشت
[۳۰] احمد بن محمد مسکویه، کتاب تجارب الامم، ج۱، ص۳۳۹ـ ۳۴۸، چاپ آمدروز، مصر ۱۳۳۲ـ۱۳۳۳/۱۹۱۴ـ۱۹۱۵، چاپ افست بغداد (بی تا).
و از پرداخت خراج اهواز به خلیفه خودداری کرد.
برادران او نیز خراج سال‌های ۳۲۲و۳۲۳ شوش و جندیشاپور را، به بهانه حمله مرداویج و بروز قحطی، نپرداختند، در حالی که حقیقت جز آن بود، آنها چهار هزار هزار (چهار میلیون) دینار به دست آورده بودند.
[۳۱] ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۳۰۶، بیروت ۱۳۸۵۱۳۸۶/۱۹۶۵۱۹۶۶.    
خلیفه راضی (۳۲۲ـ۳۲۹) و ابن رائق، در ۳۲۵ تصمیم گرفتند که با حرکت به سمت واسط و اهواز بریدی را به اطاعت وادارند.
خلیفه پرداخت خراج معوق را از او درخواست نمود و وی را به سبب استبداد و استقلال‌خواهی و گردآوری سپاه مؤاخذه کرد.
بریدی در پاسخ، تعهد کرد که سالانه ۰۰۰، ۳۶۰ دینار بپردازد، و همچنین برای جنگ بابوییان قوای امدادی بفرستد.
[۳۲] احمد بن محمد مسکویه، کتاب تجارب الامم، ج۱، ص۳۵۷ـ۳۵۹، چاپ آمدروز، مصر ۱۳۳۲ـ۱۳۳۳/۱۹۱۴ـ۱۹۱۵، چاپ افست بغداد (بی تا).
[۳۳] محمد بن جریر طبری، تاریخ الطبری:تاریخ الامم والملوک، ج۱۱، تکمله همدانی، ص۳۰۵، چاپ محمدابوالفضل ابراهیم، بیروت (۱۳۸۲۱۳۸۷/ ۱۹۶۲۱۹۶۷).    
[۳۴] محمد بن جریر طبری، تاریخ الطبری: تاریخ الامم والملوک، ج۱۱، تکمله همدانی، ص۳۰۷، چاپ محمدابوالفضل ابراهیم، بیروت (۱۳۸۲ـ۱۳۸۷/ ۱۹۶۲ـ۱۹۶۷).
[۳۵] ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۳۲۹۳۳۱، بیروت ۱۳۸۵۱۳۸۶/۱۹۶۵۱۹۶۶.    
خلیفه و ابن رائق با وساطت ابوبکر ابن مقاتل، که جانب بریدی را داشت، تعهد بریدی را پذیرفتند و به بغداد بازگشتند.
ابوعبدالله، از تعهدات خویش سرباز زد.
[۳۶] احمد بن محمد مسکویه، کتاب تجارب الامم، ج۱، ص۳۵۷ـ۳۵۹، چاپ آمدروز، مصر ۱۳۳۲ـ۱۳۳۳/۱۹۱۴ـ۱۹۱۵، چاپ افست بغداد (بی تا).
[۳۷] ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۳۳۰، بیروت ۱۳۸۵۱۳۸۶/۱۹۶۵۱۹۶۶.    
در ۳۲۵، ابن مقاتل ابویوسف را به ضمان بصره نصب کرد.

۶ - نبرد بریدی با بجکم


ابوعبدالله نیز، بدون رضایت ابن رائق، بصره را متصرف شد.
[۳۸] محمد بن جریر طبری، تاریخ الطبری:تاریخ الامم والملوک، ج۱۱، تکمله همدانی، ص۳۰۶۳۱۲، چاپ محمدابوالفضل ابراهیم، بیروت (۱۳۸۲۱۳۸۷/ ۱۹۶۲۱۹۶۷).    
[۳۹] ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۳۳۴، بیروت ۱۳۸۵۱۳۸۶/۱۹۶۵۱۹۶۶.    
ابن رائق، بَجْکَم، امیر ترک، را به جنگ بریدی فرستاد.
بریدی در نبردهای متعدد از او شکست خورد و با سیصد هزار دینار قصد فرار داشت که کشتی و اموالش غرق شد، لیکن خودش نجات یافت.
[۴۰] احمد بن محمد مسکویه، کتاب تجارب الامم، ج۱، ص۳۷۱، چاپ آمدروز، مصر ۱۳۳۲ـ۱۳۳۳/۱۹۱۴ـ۱۹۱۵، چاپ افست بغداد (بی تا).
بریدی در اُبُلّه مقیم شد و در پی دلجویی از ابن رائق برآمد، لیکن پس از جنگ دیگر با ابن رائق، به اُوال گریخت و عمادالدوله را به تصرف عراق تشویق کرد.
عمادالدوله در ۳۲۶، برادر خود معزالدوله احمد را همراه بریدی روانه اهواز کرد.
بجکم از معزالدوله شکست خورد
[۴۱] احمد بن محمد مسکویه، کتاب تجارب الامم، ج۱، ص۳۷۸ـ۳۷۹، چاپ آمدروز، مصر ۱۳۳۲ـ۱۳۳۳/۱۹۱۴ـ۱۹۱۵، چاپ افست بغداد (بی تا).
و معزالدوله و بریدی در عسکر مُکَرّم (از روستاهای اهواز) مستقر شدند.
معزالدوله از بریدی برای کمک به رکن‌الدوله سپاه خواست.
بریدی به بصره گریخت.
[۴۲] احمد بن محمد مسکویه، کتاب تجارب الامم، ج۱، ص۳۸۰ـ ۳۸۱، چاپ آمدروز، مصر ۱۳۳۲ـ۱۳۳۳/۱۹۱۴ـ۱۹۱۵، چاپ افست بغداد (بی تا).
قدرت بجکم، بر اثر تصرف شوش، افزون شد و خواهان جانشینی ابن رائق گردید.

۷ - برخورد بریدی با بجکم


ابن رائق با بریدی بر ضد بجکم متحد شد و وعده ضمان واسط را به او داد.
بجکم ابتدا با بریدی جنگید، سپس با او متحد شد و وعده داد که، در صورت تصرف بغداد، ضمان واسط را به وی خواهد داد.
[۴۳] احمد بن محمد مسکویه، کتاب تجارب الامم، ج۱، ص۳۷۷ـ۳۸۶، چاپ آمدروز، مصر ۱۳۳۲ـ۱۳۳۳/۱۹۱۴ـ۱۹۱۵، چاپ افست بغداد (بی تا).
[۴۴] ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۳۴۰۳۴۴، بیروت ۱۳۸۵۱۳۸۶/۱۹۶۵۱۹۶۶.    
بجکم در ذی‌قعده ۳۲۶، روی به بغداد نهاد و بر آن شهر مسلط شد و موقعیت ابن رائق (امیر الامرایی) را به کف آورد.
[۴۵] احمد بن محمد مسکویه، کتاب تجارب الامم، ج۱، ص۳۹۳ـ۳۹۶، چاپ آمدروز، مصر ۱۳۳۲ـ۱۳۳۳/۱۹۱۴ـ۱۹۱۵، چاپ افست بغداد (بی تا).
[۴۶] ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۳۴۶۳۴۸، بیروت ۱۳۸۵۱۳۸۶/۱۹۶۵۱۹۶۶.    
راضی، به تشویق ابن شیرزاد، وزیر بجکم، ابوعبدالله بریدی را به وزارت خود پذیرفت.
در ۳۲۷، بریدی در واسط ماند
[۴۷] احمد بن محمد مسکویه، کتاب تجارب الامم، ج۱، ص۴۰۹، چاپ آمدروز، مصر ۱۳۳۲ـ۱۳۳۳/۱۹۱۴ـ۱۹۱۵، چاپ افست بغداد (بی تا).
[۴۸] ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۳۵۴۳۵۵، بیروت ۱۳۸۵۱۳۸۶/۱۹۶۵۱۹۶۶.    
و در ۳۲۸، سپاه به شوش فرستاد و سردار دیلمی را کشت.
[۴۹] ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۳۶۰، بیروت ۱۳۸۵۱۳۸۶/۱۹۶۵۱۹۶۶.    
رکن‌الدوله به کمک معزالدوله شتافت و در سمت شرقی واسط مستقر شد، و عده‌ای از سپاهیان او به بریدی پیوستند.
[۵۰] ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۳۶۰، بیروت ۱۳۸۵۱۳۸۶/۱۹۶۵۱۹۶۶.    
بجکم و راضی، برای کمک به بریدی، از بغداد حرکت کردند، و دیلمیان به اصفهان بازگشتند.
[۵۱] احمد بن محمد مسکویه، کتاب تجارب الامم، ج۱، ص۴۱۰ـ۴۱۱، چاپ آمدروز، مصر ۱۳۳۲ـ۱۳۳۳/۱۹۱۴ـ۱۹۱۵، چاپ افست بغداد (بی تا).
[۵۲] ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۳۶۰، بیروت ۱۳۸۵۱۳۸۶/۱۹۶۵۱۹۶۶.    
در ۳۲۸، بجکم با ابوعبدالله بریدی صلح کرد و دختر بریدی به ازدواج بجکم درآمد
[۵۳] ابن کثیر، البدایة والنهایة فی التاریخ، ج۱۱، ص۲۱۷، بیروت (بی تا).    
که سبب استحکام دوستی این دو تن شد.
پس از آن، قرار شد که بجکم به تصرف جبال بپردازد و بریدی اهواز را از سلطه معزالدوله خارج سازد.

۸ - توطئه بریدی


بریدی قصد داشت با دور شدن بجکم موقعیت او را در بغداد به دست آورد، ولی بجکم از این توطئه آگاه شد و ابوعبدالله بریدی را از وزارت عزل کرد.
در ۳۲۸ خلیفه با لشکری عازم واسط شد و بریدی از آن‌جا به بصره رفت.
[۵۴] احمد بن محمد مسکویه، کتاب تجارب الامم، ج۱، ص۴۱۲۴۱۴، چاپ آمدروز، مصر ۱۳۳۲۱۳۳۳/۱۹۱۴۱۹۱۵، چاپ افست بغداد (بی تا).    
[۵۵] محمد بن جریر طبری، تاریخ الطبری:تاریخ الامم والملوک، ج۱۱، تکمله همدانی، ص۳۲۱، چاپ محمدابوالفضل ابراهیم، بیروت (۱۳۸۲۱۳۸۷/ ۱۹۶۲۱۹۶۷).    
[۵۶] ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۳۶۰۳۶۳، بیروت ۱۳۸۵۱۳۸۶/۱۹۶۵۱۹۶۶.    
بریدی در جنگ با توزون، سردار بجکم، شکست خورد، اما پس از آن‌که بجکم هنگام شکار در ناحیه کردستان به دست کردان کشته شد،
[۵۷] احمد بن محمد مسکویه، کتاب تجارب الامم، ج۲، ص۹ـ۱۰، چاپ آمدروز، مصر ۱۳۳۲ـ۱۳۳۳/۱۹۱۴ـ۱۹۱۵، چاپ افست بغداد (بی تا).
[۵۸] محمد بن جریر طبری، تاریخ الطبری:تاریخ الامم والملوک، ج۱۱، تکمله همدانی، ص۳۲۶، چاپ محمدابوالفضل ابراهیم، بیروت (۱۳۸۲۱۳۸۷/ ۱۹۶۲۱۹۶۷).    
بخش مهمی از سپاه او به بریدی پیوستند و قدرت وی افزون شد.
[۵۹] احمد بن محمد مسکویه، کتاب تجارب الامم، ج۲، ص۱۰ـ۱۱، چاپ آمدروز، مصر ۱۳۳۲ـ۱۳۳۳/۱۹۱۴ـ۱۹۱۵، چاپ افست بغداد (بی تا).
در شعبان ۳۲۹ بصره را به سوی واسط ترک کرد.
متقی، خلیفه عباسی (۳۲۹ـ ۳۳۳) او را از حرکت به سوی بغداد منع کرد.

۹ - شروط اطاعت از خلیفه


بریدی اطاعت از فرمان خلیفه را مشروط به دریافت مال کرد، و خلیفه نیز ۰۰۰، ۱۵۰ دینار فرستاد.
بریدی به قراری که با خلیفه داشت توجهی نکرد و همراه پسرش ابوالقاسم و برادرش ابوالحسین به بغداد رفت.
بزرگان شهر از او استقبال کردند و خلیفه او را اکرام نمود.
مردم از وی به دلیل ستم، طمع و شجاعتش در بیم بودند.
ابوعبدالله بریدی از خلیفه پانصد هزار دینار دیگر برای سپاهیان خود خواست و او را از دچار شدن به سرنوشت معتز، مهتدی (کشته شدن) بر حذر داشت.
خلیفه وجه را پرداخت، لیکن بریدی از پرداخت ارزاق و پول به سپاه خودداری نمود و سپاه را به خلیفه حواله داد.
در نتیجه، سپاهیان بر بریدی شوریدند و او و همراهانش، پس از ۲۴ روز، از بغداد گریختند.
[۶۰] احمد بن محمد مسکویه، کتاب تجارب الامم، ج۲، ص۱۴ـ۱۶، چاپ آمدروز، مصر ۱۳۳۲ـ۱۳۳۳/۱۹۱۴ـ۱۹۱۵، چاپ افست بغداد (بی تا).
[۶۱] محمد بن جریر طبری، تاریخ الطبری:تاریخ الامم والملوک، ج۱۱، تکمله همدانی، ص۳۲۷ ۳۲۸، چاپ محمدابوالفضل ابراهیم، بیروت (۱۳۸۲۱۳۸۷/ ۱۹۶۲۱۹۶۷).    
[۶۲] ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۳۷۱۳۷۴، بیروت ۱۳۸۵۱۳۸۶/۱۹۶۵۱۹۶۶.    


۱۰ - حمله بریدی به کاخ خلیفه


ابن رائق، پس از بازگشت از شام در ۳۲۹، از ابوعبدالله بریدی خراج واسط را مطالبه کرد.
چون بریدی تأخیر کرد، ابن رائق در محرم به واسط لشکر کشید و بریدی به بصره گریخت و به وساطت ابوعبدالله کوفی، در ازای پرداخت سالانه ششصد هزار دینار، ضمان واسط بر عهده بریدی نهاده شد.
شورش سپاهیان ابن رائق و پیوستن ایشان به ابوعبدالله بریدی، موجب قدرت گرفتن او شد، و ابن رائق وی را وزیر نامید.
بریدی عازم بغداد شد.
ابن رائق او را منع کرد و نام وزارت را از او گرفت و دستور داد تا برادران بریدی را بر منابر نفرین و ناسزا گویند.
ابوعبدالله بریدی فرماندهی لشکرکشی به بغداد را بر عهده برادرش ابوالحسین نهاد.
ابن رائق به خانه خلیفه پناه جست.
سپاه بغداد آماده شد و عوام نیز به سپاه پیوستند تا در برابر بریدی مقاومت کنند.
با وجود هزار تن سپاه، و مردمی که مقاومت می‌کردند، کاخ خلیفه به غارت رفت، و متقی و ابن رائق در جمادی الاخر ۳۳۰، به حمدانیان پناه بردند.
سپاهیان بریدی، یک شبانه روز شهر را غارت و ساکنان آن را بیرون کردند و خود جای آنان را گرفتند.
بر آذوقه مالیات بسته شد که سبب گرانی ارزاق عمومی گردید.
اهالی عراق به ستمی دچار شدند که تا آن روز ندیده بودند.
مردم از بریدی‌ها متنفر و عوام و سپاه از گرد آنان پراکنده شدند و به سپاهیان متقی پیوستند.

۱۱ - گریختن از دست امیر عمان


از متقی همراه ترکان و سیف‌الدوله حمدانی وارد بغداد شد و ابوالحسین بریدی از پیش سیف‌الدوله گریخت.
سیف الدوله به واسط حمله کرد و ابوعبدالله بریدی به بصره رفت.
[۶۳] احمد بن محمد مسکویه، کتاب تجارب الامم، ج۲، ص۲۲ـ۳۰، چاپ آمدروز، مصر ۱۳۳۲ـ۱۳۳۳/۱۹۱۴ـ۱۹۱۵، چاپ افست بغداد (بی تا).
[۶۴] ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۳۸۳۳۸۵، بیروت ۱۳۸۵۱۳۸۶/۱۹۶۵۱۹۶۶.    

از این پس، موقعیت ابوعبدالله بریدی ضعیف شد و با حمله یوسف بن وجیه، امیر عمان، در ۳۳۱ به بصره و فتح ابله
[۶۵] محسن بن علی تنوخی، نشوارالمحاضرة و اخبارالمذاکرة، ج۸، ص۲۵۰، چاپ عبّود شالجی، بیروت ۱۳۹۱۱۳۹۳/ ۱۹۷۱ ۱۹۷۳.    
[۶۶] محسن بن علی تنوخی، نشوارالمحاضرة و اخبارالمذاکرة، ج۸، ص۲۵۶، چاپ عبّود شالجی، بیروت ۱۳۹۱۱۳۹۳/ ۱۹۷۱ ۱۹۷۳.    
ابوعبدالله بریدی و برادرانش در شرف نابودی قرار گرفتند.
اما ابوعبدالله بریدی به کمک کشتی‌بان خود فرار کرد.
ابوعبدالله که در ۳۳۲ دارایی خود را بر سر جاه‌طلبی‌هایش از کف داده بود
[۶۷] احمد بن محمد مسکویه، کتاب تجارب الامم، ج۲، ص۴۶، چاپ آمدروز، مصر ۱۳۳۲ـ۱۳۳۳/۱۹۱۴ـ۱۹۱۵، چاپ افست بغداد (بی تا).
[۶۸] ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۳۹۹۴۰۰، بیروت ۱۳۸۵۱۳۸۶/۱۹۶۵۱۹۶۶.    
برای حفظ سپاهیان خود، از برادرش ابویوسف وام گرفت،
[۶۹] احمد بن محمد مسکویه، کتاب تجارب الامم، ج۲، ص۵۱، چاپ آمدروز، مصر ۱۳۳۲ـ۱۳۳۳/۱۹۱۴ـ۱۹۱۵، چاپ افست بغداد (بی تا).
لیکن سپاه از ابویوسف هواداری می‌کردند.

۱۲ - وفات ابوعبدالله


ابوعبدالله چون آگاه شد که برادرش قصد بازداشتش را دارد، او را کشت و با عرضه جسدش به سپاه، از شورش آنان جلوگیری کرد
[۷۰] احمد بن محمد مسکویه، کتاب تجارب الامم، ج۲، ص۵۱ـ۵۴، چاپ آمدروز، مصر ۱۳۳۲ـ۱۳۳۳/۱۹۱۴ـ۱۹۱۵، چاپ افست بغداد (بی تا).
[۷۱] ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۴۰۹۴۱۰، بیروت ۱۳۸۵۱۳۸۶/۱۹۶۵۱۹۶۶.    
و خود نیز پس از هشت ماه در شوال ۳۳۲ درگذشت.
[۷۲] احمد بن محمد مسکویه، کتاب تجارب الامم، ج۲، ص۵۸، چاپ آمدروز، مصر ۱۳۳۲ـ۱۳۳۳/۱۹۱۴ـ۱۹۱۵، چاپ افست بغداد (بی تا).
پس از ابوعبدالله، ابوالحسین در بصره جای او را گرفت، اما چون با سپاه بدرفتاری نمود، سپاه شورش کردند و ابوالقاسم پسر ابوعبدالله بریدی را به فرماندهی انتخاب کردند.
ابوالحسین به هَجَر (مرکز بحرین) نزد قرمطیان رفت و آنان او را یاری نمودند.
لیکن میان ابوالحسین و ابوالقاسم صلح افتاد و ابوالحسین به بغداد نزد توزون رفت
[۷۳] احمد بن محمد مسکویه، کتاب تجارب الامم، ج۲، ص۵۸ـ۶۲، چاپ آمدروز، مصر ۱۳۳۲ـ۱۳۳۳/۱۹۱۴ـ۱۹۱۵، چاپ افست بغداد (بی تا).
[۷۴] ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۴۱۰۴۱۱، بیروت ۱۳۸۵۱۳۸۶/۱۹۶۵۱۹۶۶.    
از این پس، کار ابوالقاسم در بصره بالا گرفت و با پرداخت مال فراوان به توزون و ابن شیرزاد، در ۳۳۳، خلعت گرفت و در مقام خود ابقا شد و اقدامات ابوالحسین درباره او بی‌نتیجه ماند.
سپس ابوالحسین بر آن شد که جای منشی توزون، ابوجعفر بن شیرزاد، را بگیرد.
ابوجعفر نیز با طرح فتوای فقها در باب قتل ابوالحسین، هنگام تسلط حمدانیان بر بغداد در ۳۳۰، در برابر توطئه‌های ابوالحسین مقاومت کرد.
پس ابوالحسین بریدی را در ذیحجه ۳۳۳ به کاخ خلیفه احضار کردند و گردن زدند و جسدش را به دار آویختند و سوزاندند.
[۷۵] احمد بن محمد مسکویه، کتاب تجارب الامم، ج۲، ص۷۸ـ۸۰، چاپ آمدروز، مصر ۱۳۳۲ـ۱۳۳۳/۱۹۱۴ـ۱۹۱۵، چاپ افست بغداد (بی تا).
از این پس بصره رسماً بر عهده ابوالقاسم بریدی قرار گرفت.
[۷۶] ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۴۴۲، بیروت ۱۳۸۵۱۳۸۶/۱۹۶۵۱۹۶۶.    
در ۳۳۴، معزالدوله احمد پس از استیلا بر بغداد، با ابوالقاسم بریدی مصالحه کرد و او را به ضمانت بصره برگزید
[۷۷] ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۴۴۵، بیروت ۱۳۸۵۱۳۸۶/۱۹۶۵۱۹۶۶.    
و در ۳۳۵ ضمان واسط و نواحی اطراف آن را نیز به عهده وی نهاد.
[۷۸] ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۴۶۵، بیروت ۱۳۸۵۱۳۸۶/۱۹۶۵۱۹۶۶.    
در جنگ میان معزالدوله و ابوالقاسم بریدی در ۳۳۵، ابوالقاسم بریدی شکست خورد
[۷۹] احمد بن محمد مسکویه، کتاب تجارب الامم، ج۲، ص۱۱۱، چاپ آمدروز، مصر ۱۳۳۲ـ۱۳۳۳/۱۹۱۴ـ۱۹۱۵، چاپ افست بغداد (بی تا).
[۸۰] ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۴۶۸، بیروت ۱۳۸۵۱۳۸۶/۱۹۶۵۱۹۶۶.    
و در ۳۳۶ معزالدوله، به اتفاق مطیع خلیفه عباسی، به بصره رفت تا آن را از ابوالقاسم بریدی پس بگیرد.
در ۳۳۷، ابوالقاسم بریدی از معزالدوله امان خواست و به بغداد رفت.
معزالدوله او را گرامی داشت و حکومت داد.
[۸۱] احمد بن محمد مسکویه، کتاب تجارب الامم، ج۲، ص۱۱۵، چاپ آمدروز، مصر ۱۳۳۲ـ۱۳۳۳/۱۹۱۴ـ۱۹۱۵، چاپ افست بغداد (بی تا).
[۸۲] ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۴۸۰، بیروت ۱۳۸۵۱۳۸۶/۱۹۶۵۱۹۶۶.    
او تا ۳۴۹(سال در گذشتش) در آن ناحیه (بصره) حکومت می‌کرد
[۸۳] ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۵۳۲، بیروت ۱۳۸۵۱۳۸۶/۱۹۶۵۱۹۶۶.    
پس از آن، از این خاندان نشانی نماند.

۱۳ - فهرست منابع


(۱) ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، بیروت ۱۳۸۵ـ۱۳۸۶/۱۹۶۵ـ۱۹۶۶.
(۲) ابن خلدون، تاریخ ابن خلدون المسمی ' کتاب العبر و دیوان المبتدا والخبر، بیروت ۱۴۱۳/۱۹۹۲.
(۳) ابن کثیر، البدایة والنهایة فی التاریخ، بیروت (بی تا).
(۴) ابن ماکولا، الاکمال، چاپ عبدالرحمن بن یحیی معلمی یمانی، حیدرآباد دکن ۱۳۸۱ـ۱۳۸۶.
(۵) ولید بن عبید بحتری، دیوان البُحْتری، ج۱، بیروت ۱۹۱۱.
(۶) محسن بن علی تنوخی، نشوارالمحاضرة و اخبارالمذاکرة، چاپ عبّود شالجی، بیروت ۱۳۹۱ـ۱۳۹۳/ ۱۹۷۱ـ ۱۹۷۳.
(۷) عبدالکریم بن محمد سمعانی، الانساب، چاپ عبدالله عمر بارودی، بیروت ۱۴۰۸/۱۹۸۸.
(۸) عبدالرحمان بن ابی بکر سیوطی، تاریخ الخلفاء، چاپ محمد محیی‌الدین عبدالحمید، مصر ۱۳۷۸/۱۹۵۹.
(۹) محمد بن جریر طبری، تاریخ الطبری: تاریخ الامم والملوک، چاپ محمدابوالفضل ابراهیم، بیروت (۱۳۸۲ـ۱۳۸۷/ ۱۹۶۲ـ۱۹۶۷).
(۱۰) حسن بن محمد قمی، کتاب تاریخ قم، ترجمه حسن بن علی قمی، چاپ جلال الدین طهرانی، تهران ۱۳۶۱ش.
(۱۱) احمد بن محمد مسکویه، کتاب تجارب الامم، ج۱ـ۲، چاپ آمدروز، مصر ۱۳۳۲ـ۱۳۳۳/۱۹۱۴ـ۱۹۱۵، چاپ افست بغداد (بی تا).

۱۴ - پانویس

 
۱. ↑ عبدالکریم بن محمد سمعانی، الانساب، ج۲، ص۱۹۱، چاپ عبدالله عمر بارودی، بیروت ۱۴۰۸/۱۹۸۸.    
۲. ↑ د.اسلام، چاپ دوم، ذیل ماده.
۳. ↑ عبدالرحمان بن ابی بکر سیوطی، تاریخ الخلفاء، ج۱، ص۳۹۴، چاپ محمد محیی‌الدین عبدالحمید، مصر ۱۳۷۸/۱۹۵۹.
۴. ↑ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۱۸۶، بیروت ۱۳۸۵۱۳۸۶/۱۹۶۵۱۹۶۶.    
۵. ↑ ابن ماکولا، الاکمال، ج۱، ص۵۴۸، چاپ عبدالرحمن بن یحیی معلمی یمانی، حیدرآباد دکن ۱۳۸۱۱۳۸۶.    
۶. ↑ ولید بن عبید بحتری، دیوان البُحْتری، ج۱، ص۲۱۷، بیروت ۱۹۱۱.
۷. ↑ احمد بن محمد مسکویه، کتاب تجارب الامم، ج۵، ص۳۸۵، چاپ آمدروز، مصر ۱۳۳۲۱۳۳۳/۱۹۱۴۱۹۱۵، چاپ افست بغداد (بی تا).    
۸. ↑ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۲۱۹، بیروت ۱۳۸۵۱۳۸۶/۱۹۶۵۱۹۶۶.    
۹. ↑ حسن بن محمد قمی، کتاب تاریخ قم، ج۱، ص۱۵۱، ترجمه حسن بن علی قمی، چاپ جلال الدین طهرانی، تهران ۱۳۶۱ش.
۱۰. ↑ احمد بن محمد مسکویه، کتاب تجارب الامم، ج۱، ص۱۵۲ـ۱۵۳، چاپ آمدروز، مصر ۱۳۳۲ـ۱۳۳۳/۱۹۱۴ـ۱۹۱۵، چاپ افست بغداد (بی تا).
۱۱. ↑ احمد بن محمد مسکویه، کتاب تجارب الامم، ج۱، ص۱۵۸، چاپ آمدروز، مصر ۱۳۳۲ـ۱۳۳۳/۱۹۱۴ـ۱۹۱۵، چاپ افست بغداد (بی تا).
۱۲. ↑ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۱۸۵، بیروت ۱۳۸۵۱۳۸۶/۱۹۶۵۱۹۶۶.    
۱۳. ↑ احمد بن محمد مسکویه، کتاب تجارب الامم، ج۱، ص۱۸۵، چاپ آمدروز، مصر ۱۳۳۲ـ۱۳۳۳/۱۹۱۴ـ۱۹۱۵، چاپ افست بغداد (بی تا).
۱۴. ↑ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۱۸۴، بیروت ۱۳۸۵۱۳۸۶/۱۹۶۵۱۹۶۶.    
۱۵. ↑ احمد بن محمد مسکویه، کتاب تجارب الامم، ج۱، ص۱۵۸ـ۱۵۹، چاپ آمدروز، مصر ۱۳۳۲ـ۱۳۳۳/۱۹۱۴ـ۱۹۱۵، چاپ افست بغداد (بی تا).
۱۶. ↑ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۱۸۵، بیروت ۱۳۸۵۱۳۸۶/۱۹۶۵۱۹۶۶.    
۱۷. ↑ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۲۳۸، بیروت ۱۳۸۵۱۳۸۶/۱۹۶۵۱۹۶۶.    
۱۸. ↑ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۲۴۶، بیروت ۱۳۸۵۱۳۸۶/۱۹۶۵۱۹۶۶.    
۱۹. ↑ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۲۴۸۲۵۰، بیروت ۱۳۸۵۱۳۸۶/۱۹۶۵۱۹۶۶.    
۲۰. ↑ محمد بن جریر طبری، تاریخ الطبری:تاریخ الامم والملوک، ج۱۱، تکمله همدانی، ص۳۰۱، چاپ محمدابوالفضل ابراهیم، بیروت (۱۳۸۲۱۳۸۷/ ۱۹۶۲۱۹۶۷).    
۲۱. ↑ احمد بن محمد مسکویه، کتاب تجارب الامم، ج۱، ص۲۹۴، چاپ آمدروز، مصر ۱۳۳۲ـ۱۳۳۳/۱۹۱۴ـ۱۹۱۵، چاپ افست بغداد (بی تا).
۲۲. ↑ ابن خلدون، تاریخ ابن خلدون المسمی ' کتاب العبر و دیوان المبتدا والخبر، ج۳، ص۴۸۶، بیروت ۱۴۱۳/۱۹۹۲.
۲۳. ↑ محمد بن جریر طبری، تاریخ الطبری: تاریخ الامم والملوک، ج۱۱، تکمله همدانی، ص۳۰۱، چاپ محمدابوالفضل ابراهیم، بیروت (۱۳۸۲ـ۱۳۸۷/ ۱۹۶۲ـ۱۹۶۷).
۲۴. ↑ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۳۰۶۳۰۷، بیروت ۱۳۸۵۱۳۸۶/۱۹۶۵۱۹۶۶.    
۲۵. ↑ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۳۰۷، بیروت ۱۳۸۵۱۳۸۶/۱۹۶۵۱۹۶۶.    
۲۶. ↑ احمد بن محمد مسکویه، کتاب تجارب الامم، ج۱، ص۳۳۹ـ ۳۴۸، چاپ آمدروز، مصر ۱۳۳۲ـ۱۳۳۳/۱۹۱۴ـ۱۹۱۵، چاپ افست بغداد (بی تا).
۲۷. ↑ محمد بن جریر طبری، تاریخ الطبری: تاریخ الامم والملوک، ج۱۱، تکمله همدانی، ص۲۹۴، چاپ محمدابوالفضل ابراهیم، بیروت (۱۳۸۲ـ۱۳۸۷/ ۱۹۶۲ـ۱۹۶۷).
۲۸. ↑ محمد بن جریر طبری، تاریخ الطبری: تاریخ الامم والملوک، ج۱۱، تکمله همدانی، ص۳۰۰ـ۳۰۳، چاپ محمدابوالفضل ابراهیم، بیروت (۱۳۸۲ـ۱۳۸۷/ ۱۹۶۲ـ۱۹۶۷).
۲۹. ↑ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۳۱۵۳۲۱، بیروت ۱۳۸۵۱۳۸۶/۱۹۶۵۱۹۶۶.    
۳۰. ↑ احمد بن محمد مسکویه، کتاب تجارب الامم، ج۱، ص۳۳۹ـ ۳۴۸، چاپ آمدروز، مصر ۱۳۳۲ـ۱۳۳۳/۱۹۱۴ـ۱۹۱۵، چاپ افست بغداد (بی تا).
۳۱. ↑ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۳۰۶، بیروت ۱۳۸۵۱۳۸۶/۱۹۶۵۱۹۶۶.    
۳۲. ↑ احمد بن محمد مسکویه، کتاب تجارب الامم، ج۱، ص۳۵۷ـ۳۵۹، چاپ آمدروز، مصر ۱۳۳۲ـ۱۳۳۳/۱۹۱۴ـ۱۹۱۵، چاپ افست بغداد (بی تا).
۳۳. ↑ محمد بن جریر طبری، تاریخ الطبری:تاریخ الامم والملوک، ج۱۱، تکمله همدانی، ص۳۰۵، چاپ محمدابوالفضل ابراهیم، بیروت (۱۳۸۲۱۳۸۷/ ۱۹۶۲۱۹۶۷).    
۳۴. ↑ محمد بن جریر طبری، تاریخ الطبری: تاریخ الامم والملوک، ج۱۱، تکمله همدانی، ص۳۰۷، چاپ محمدابوالفضل ابراهیم، بیروت (۱۳۸۲ـ۱۳۸۷/ ۱۹۶۲ـ۱۹۶۷).
۳۵. ↑ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۳۲۹۳۳۱، بیروت ۱۳۸۵۱۳۸۶/۱۹۶۵۱۹۶۶.    
۳۶. ↑ احمد بن محمد مسکویه، کتاب تجارب الامم، ج۱، ص۳۵۷ـ۳۵۹، چاپ آمدروز، مصر ۱۳۳۲ـ۱۳۳۳/۱۹۱۴ـ۱۹۱۵، چاپ افست بغداد (بی تا).
۳۷. ↑ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۳۳۰، بیروت ۱۳۸۵۱۳۸۶/۱۹۶۵۱۹۶۶.    
۳۸. ↑ محمد بن جریر طبری، تاریخ الطبری:تاریخ الامم والملوک، ج۱۱، تکمله همدانی، ص۳۰۶۳۱۲، چاپ محمدابوالفضل ابراهیم، بیروت (۱۳۸۲۱۳۸۷/ ۱۹۶۲۱۹۶۷).    
۳۹. ↑ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۳۳۴، بیروت ۱۳۸۵۱۳۸۶/۱۹۶۵۱۹۶۶.    
۴۰. ↑ احمد بن محمد مسکویه، کتاب تجارب الامم، ج۱، ص۳۷۱، چاپ آمدروز، مصر ۱۳۳۲ـ۱۳۳۳/۱۹۱۴ـ۱۹۱۵، چاپ افست بغداد (بی تا).
۴۱. ↑ احمد بن محمد مسکویه، کتاب تجارب الامم، ج۱، ص۳۷۸ـ۳۷۹، چاپ آمدروز، مصر ۱۳۳۲ـ۱۳۳۳/۱۹۱۴ـ۱۹۱۵، چاپ افست بغداد (بی تا).
۴۲. ↑ احمد بن محمد مسکویه، کتاب تجارب الامم، ج۱، ص۳۸۰ـ ۳۸۱، چاپ آمدروز، مصر ۱۳۳۲ـ۱۳۳۳/۱۹۱۴ـ۱۹۱۵، چاپ افست بغداد (بی تا).
۴۳. ↑ احمد بن محمد مسکویه، کتاب تجارب الامم، ج۱، ص۳۷۷ـ۳۸۶، چاپ آمدروز، مصر ۱۳۳۲ـ۱۳۳۳/۱۹۱۴ـ۱۹۱۵، چاپ افست بغداد (بی تا).
۴۴. ↑ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۳۴۰۳۴۴، بیروت ۱۳۸۵۱۳۸۶/۱۹۶۵۱۹۶۶.    
۴۵. ↑ احمد بن محمد مسکویه، کتاب تجارب الامم، ج۱، ص۳۹۳ـ۳۹۶، چاپ آمدروز، مصر ۱۳۳۲ـ۱۳۳۳/۱۹۱۴ـ۱۹۱۵، چاپ افست بغداد (بی تا).
۴۶. ↑ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۳۴۶۳۴۸، بیروت ۱۳۸۵۱۳۸۶/۱۹۶۵۱۹۶۶.    
۴۷. ↑ احمد بن محمد مسکویه، کتاب تجارب الامم، ج۱، ص۴۰۹، چاپ آمدروز، مصر ۱۳۳۲ـ۱۳۳۳/۱۹۱۴ـ۱۹۱۵، چاپ افست بغداد (بی تا).
۴۸. ↑ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۳۵۴۳۵۵، بیروت ۱۳۸۵۱۳۸۶/۱۹۶۵۱۹۶۶.    
۴۹. ↑ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۳۶۰، بیروت ۱۳۸۵۱۳۸۶/۱۹۶۵۱۹۶۶.    
۵۰. ↑ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۳۶۰، بیروت ۱۳۸۵۱۳۸۶/۱۹۶۵۱۹۶۶.    
۵۱. ↑ احمد بن محمد مسکویه، کتاب تجارب الامم، ج۱، ص۴۱۰ـ۴۱۱، چاپ آمدروز، مصر ۱۳۳۲ـ۱۳۳۳/۱۹۱۴ـ۱۹۱۵، چاپ افست بغداد (بی تا).
۵۲. ↑ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۳۶۰، بیروت ۱۳۸۵۱۳۸۶/۱۹۶۵۱۹۶۶.    
۵۳. ↑ ابن کثیر، البدایة والنهایة فی التاریخ، ج۱۱، ص۲۱۷، بیروت (بی تا).    
۵۴. ↑ احمد بن محمد مسکویه، کتاب تجارب الامم، ج۱، ص۴۱۲۴۱۴، چاپ آمدروز، مصر ۱۳۳۲۱۳۳۳/۱۹۱۴۱۹۱۵، چاپ افست بغداد (بی تا).    
۵۵. ↑ محمد بن جریر طبری، تاریخ الطبری:تاریخ الامم والملوک، ج۱۱، تکمله همدانی، ص۳۲۱، چاپ محمدابوالفضل ابراهیم، بیروت (۱۳۸۲۱۳۸۷/ ۱۹۶۲۱۹۶۷).    
۵۶. ↑ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۳۶۰۳۶۳، بیروت ۱۳۸۵۱۳۸۶/۱۹۶۵۱۹۶۶.    
۵۷. ↑ احمد بن محمد مسکویه، کتاب تجارب الامم، ج۲، ص۹ـ۱۰، چاپ آمدروز، مصر ۱۳۳۲ـ۱۳۳۳/۱۹۱۴ـ۱۹۱۵، چاپ افست بغداد (بی تا).
۵۸. ↑ محمد بن جریر طبری، تاریخ الطبری:تاریخ الامم والملوک، ج۱۱، تکمله همدانی، ص۳۲۶، چاپ محمدابوالفضل ابراهیم، بیروت (۱۳۸۲۱۳۸۷/ ۱۹۶۲۱۹۶۷).    
۵۹. ↑ احمد بن محمد مسکویه، کتاب تجارب الامم، ج۲، ص۱۰ـ۱۱، چاپ آمدروز، مصر ۱۳۳۲ـ۱۳۳۳/۱۹۱۴ـ۱۹۱۵، چاپ افست بغداد (بی تا).
۶۰. ↑ احمد بن محمد مسکویه، کتاب تجارب الامم، ج۲، ص۱۴ـ۱۶، چاپ آمدروز، مصر ۱۳۳۲ـ۱۳۳۳/۱۹۱۴ـ۱۹۱۵، چاپ افست بغداد (بی تا).
۶۱. ↑ محمد بن جریر طبری، تاریخ الطبری:تاریخ الامم والملوک، ج۱۱، تکمله همدانی، ص۳۲۷ ۳۲۸، چاپ محمدابوالفضل ابراهیم، بیروت (۱۳۸۲۱۳۸۷/ ۱۹۶۲۱۹۶۷).    
۶۲. ↑ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۳۷۱۳۷۴، بیروت ۱۳۸۵۱۳۸۶/۱۹۶۵۱۹۶۶.    
۶۳. ↑ احمد بن محمد مسکویه، کتاب تجارب الامم، ج۲، ص۲۲ـ۳۰، چاپ آمدروز، مصر ۱۳۳۲ـ۱۳۳۳/۱۹۱۴ـ۱۹۱۵، چاپ افست بغداد (بی تا).
۶۴. ↑ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۳۸۳۳۸۵، بیروت ۱۳۸۵۱۳۸۶/۱۹۶۵۱۹۶۶.    
۶۵. ↑ محسن بن علی تنوخی، نشوارالمحاضرة و اخبارالمذاکرة، ج۸، ص۲۵۰، چاپ عبّود شالجی، بیروت ۱۳۹۱۱۳۹۳/ ۱۹۷۱ ۱۹۷۳.    
۶۶. ↑ محسن بن علی تنوخی، نشوارالمحاضرة و اخبارالمذاکرة، ج۸، ص۲۵۶، چاپ عبّود شالجی، بیروت ۱۳۹۱۱۳۹۳/ ۱۹۷۱ ۱۹۷۳.    
۶۷. ↑ احمد بن محمد مسکویه، کتاب تجارب الامم، ج۲، ص۴۶، چاپ آمدروز، مصر ۱۳۳۲ـ۱۳۳۳/۱۹۱۴ـ۱۹۱۵، چاپ افست بغداد (بی تا).
۶۸. ↑ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۳۹۹۴۰۰، بیروت ۱۳۸۵۱۳۸۶/۱۹۶۵۱۹۶۶.    
۶۹. ↑ احمد بن محمد مسکویه، کتاب تجارب الامم، ج۲، ص۵۱، چاپ آمدروز، مصر ۱۳۳۲ـ۱۳۳۳/۱۹۱۴ـ۱۹۱۵، چاپ افست بغداد (بی تا).
۷۰. ↑ احمد بن محمد مسکویه، کتاب تجارب الامم، ج۲، ص۵۱ـ۵۴، چاپ آمدروز، مصر ۱۳۳۲ـ۱۳۳۳/۱۹۱۴ـ۱۹۱۵، چاپ افست بغداد (بی تا).
۷۱. ↑ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۴۰۹۴۱۰، بیروت ۱۳۸۵۱۳۸۶/۱۹۶۵۱۹۶۶.    
۷۲. ↑ احمد بن محمد مسکویه، کتاب تجارب الامم، ج۲، ص۵۸، چاپ آمدروز، مصر ۱۳۳۲ـ۱۳۳۳/۱۹۱۴ـ۱۹۱۵، چاپ افست بغداد (بی تا).
۷۳. ↑ احمد بن محمد مسکویه، کتاب تجارب الامم، ج۲، ص۵۸ـ۶۲، چاپ آمدروز، مصر ۱۳۳۲ـ۱۳۳۳/۱۹۱۴ـ۱۹۱۵، چاپ افست بغداد (بی تا).
۷۴. ↑ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۴۱۰۴۱۱، بیروت ۱۳۸۵۱۳۸۶/۱۹۶۵۱۹۶۶.    
۷۵. ↑ احمد بن محمد مسکویه، کتاب تجارب الامم، ج۲، ص۷۸ـ۸۰، چاپ آمدروز، مصر ۱۳۳۲ـ۱۳۳۳/۱۹۱۴ـ۱۹۱۵، چاپ افست بغداد (بی تا).
۷۶. ↑ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۴۴۲، بیروت ۱۳۸۵۱۳۸۶/۱۹۶۵۱۹۶۶.    
۷۷. ↑ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۴۴۵، بیروت ۱۳۸۵۱۳۸۶/۱۹۶۵۱۹۶۶.    
۷۸. ↑ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۴۶۵، بیروت ۱۳۸۵۱۳۸۶/۱۹۶۵۱۹۶۶.    
۷۹. ↑ احمد بن محمد مسکویه، کتاب تجارب الامم، ج۲، ص۱۱۱، چاپ آمدروز، مصر ۱۳۳۲ـ۱۳۳۳/۱۹۱۴ـ۱۹۱۵، چاپ افست بغداد (بی تا).
۸۰. ↑ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۴۶۸، بیروت ۱۳۸۵۱۳۸۶/۱۹۶۵۱۹۶۶.    
۸۱. ↑ احمد بن محمد مسکویه، کتاب تجارب الامم، ج۲، ص۱۱۵، چاپ آمدروز، مصر ۱۳۳۲ـ۱۳۳۳/۱۹۱۴ـ۱۹۱۵، چاپ افست بغداد (بی تا).
۸۲. ↑ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۴۸۰، بیروت ۱۳۸۵۱۳۸۶/۱۹۶۵۱۹۶۶.    
۸۳. ↑ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۵۳۲، بیروت ۱۳۸۵۱۳۸۶/۱۹۶۵۱۹۶۶.    


۱۵ - منبع

دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «خاندان بریدی»، شماره۱۱۵۹.    


رده‌های این صفحه : تراجم | خاندان ها | خاندان های ایرانی




آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.